VHO - Tại Lễ trao Giải thưởng phát triển văn hóa đọc lần thứ VI do Vụ Thư viện (Bộ VHTTDL) tổ chức vừa qua tại Hà Nội, bên cạnh câu chuyện vinh danh các tập thể, cá nhân tiêu biểu, sự kiện còn là dịp để “hiến kế” phát triển, lan tỏa văn hóa đọc trong cộng đồng.

 Thứ trưởng Trịnh Thị Thủy trao Giải thưởng phát triển văn hóa đọc cho các cá nhân tiêu biểu

 Một trong những nội dung được nhiều đại biểu nhấn mạnh, đó là muốn phát triển văn hóa đọc cần dựa trên ba trụ cột chính: Cơ sở vật chất; Trình độ chuyên môn của cán bộ thư viện; Khả năng duy trì, đổi mới hoạt động thư viện.

Nhiều thách thức

Kể từ khi thực hiện Quyết định số 284/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về Ngày Sách Việt Nam và sau này là Quyết định số 1862/QĐ-TTg về việc tổ chức Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam, phong trào đọc sách tại nước ta đã trở thành nét đẹp được lan tỏa sâu rộng trong cộng đồng, mang lại những giá trị đích thực và hiệu quả to lớn; đặc biệt, đã thu hút được giới trẻ đến với sách. Tuy nhiên song hành với đó, ông Trần Công Sơn, Giám đốc Thư viện tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cho biết, phát triển văn hóa đọc vẫn đang đứng trước không ít khó khăn, thách thức. Trong đó, việc đầu tư cơ sở vật chất cho các thư viện còn hạn chế; hoặc khi có rồi thì lại thiếu kinh phí thực hiện cải tạo, nâng cấp. Điều này dẫn đến nhiều thư viện bị xuống cấp, cũ kỹ, khó hấp dẫn bạn đọc.

Một vấn đề khác cũng được các đại biểu chỉ rõ là với sự phát triển nhanh của công nghệ thông tin, văn hóa đọc đang có chiều hướng bị lấn át bởi văn hóa nghe - nhìn. Để cân bằng giữa phát triển văn hóa đọc theo phương thức truyền thống và văn hóa nghe - nhìn là thách thức không nhỏ với ngành Xuất bản và Thư viện. Nếu không đổi mới, hấp dẫn, kết hợp với công nghệ thông tin hiện đại thì bạn đọc sẽ không còn mặn mà với việc đến thư viện.

Thượng tá Phạm Văn Giang, Chủ nhiệm Nhà văn hóa Hải quân (Quân chủng Hải quân, Bộ Quốc phòng) cho hay, bên cạnh cơ sở vật chất và đổi mới hoạt động, một trụ cột chính cần được các thư viện tập trung phát triển là nguồn nhân lực. Việc thiếu nhân lực chất lượng cao đã và đang ảnh hưởng không nhỏ đến khả năng đổi mới, sáng tạo, phát triển hoạt động của thư viện. 

Kinh nghiệm từ những cách làm sáng tạo

Đề xuất một số giải pháp, Thượng tá Phạm Văn Giang nêu câu chuyện thực tế về phát triển văn hóa đọc trong Quân chủng Hải quân. Trong nhiều năm, Quân chủng Hải quân đã tổ chức đánh giá toàn diện về cơ sở vật chất phục vụ hoạt động thư viện. Công tác này được đổi mới theo hướng sáng tạo như tổ chức các Hội thi thư viện, phòng đọc, phòng Hồ Chí Minh Quân chủng Hải quân... Sau hai lần tổ chức hội thi vào các năm 2018 và 2023, lãnh đạo, chỉ huy các cấp đã có đánh giá tổng thể về cơ sở vật chất của thư viện, phòng đọc trong lực lượng để tiến hành đầu tư. Hiện nay, các thư viện, phòng đọc thuộc Quân chủng Hải quân đều được nâng cấp, cơ sở vật chất hiện đại, giúp nâng cao chất lượng phục vụ bạn đọc.

Chủ nhiệm Nhà văn hóa Hải quân cũng chỉ rõ, kiến thức chuyên môn của cán bộ, nhân viên thư viện, phòng đọc là yếu tố được lực lượng đặt lên hàng đầu. Do đó, Quân chủng Hải quân đã thường xuyên phối hợp, tổ chức tập huấn nâng cao trình độ cho đội ngũ cán bộ, nhân viên thư viện, phòng đọc về công nghệ thông tin, kỹ năng tuyên truyền giới thiệu sách... Việc tập huấn được thực hiện theo hướng “cầm tay, chỉ việc”, tăng tính thực hành chứ không chỉ dừng lại ở lý thuyết. Cán bộ, nhân viên trực tiếp viết kịch bản chương trình tọa đàm giới thiệu sách; quay, dựng video tuyên truyền phát triển văn hóa đọc... Hiện lực lượng này đã được đánh giá vững về trình độ chuyên môn, đáp ứng được các yêu cầu khi phục vụ độc giả.

Bà Đàm Thị Hằng, Thư viện Trường Tiểu học Trưng Nhị (TP Phúc Yên, tỉnh Vĩnh Phúc) chia sẻ, một trong những đối tượng cần được đẩy mạnh phát triển văn hóa đọc hiện nay là học sinh. Để đổi mới hoạt động nhằm thu hút các em, thư viện trường đã tăng cường công tác tuyên truyền vào các tiết sinh hoạt dưới cờ để mỗi học sinh nhận thức được vai trò của sách đối với việc học tập, giúp các em hiểu rằng sách là chìa khóa mở ra cánh cửa tri thức. Nhà trường cũng tạo điều kiện tối đa để các em đọc sách ở trường bất cứ khi nào có nhu cầu; phát động phong trào Đọc sách cùng con 30 phút mỗi ngày tới toàn thể phụ huynh; tổ chức các cuộc thi đọc, viết cảm nhận về cuốn sách yêu thích... Nguồn tài liệu, sách cũng được nhà trường chú trọng bổ sung, phát triển liên tục nhằm đáp ứng nhu cầu đa dạng của học sinh.

Ông Đinh Duy Quyết, Chủ nhiệm CLB Văn hóa đọc đa thế hệ thôn Giá Thượng (Ninh Bình) chia sẻ, những người điều hành CLB đều ở độ tuổi “xưa nay hiếm” nhưng cách thức vận hành lại hết sức năng động, sáng tạo. Hằng năm, các cụ đều vận động các nhà xuất bản, cơ quan báo chí ủng hộ sách, báo cho CLB. Đến nay, tổng số sách thường xuyên có trong phòng đọc đã lên tới khoảng 4.500 cuốn. Không những vậy, CLB còn phối hợp với Thư viện tỉnh tổ chức nhiều chương trình giao lưu, mời diễn giả về chia sẻ, “truyền lửa” đam mê với văn hóa đọc... Cứ thế, tình yêu với sách được thế hệ đi trước truyền cho thế hệ đi sau, góp phần phát triển văn hóa đọc tại làng xã, xây dựng đời sống tinh thần lành mạnh, phong phú cho người dân địa phương. 

ĐÌNH TOÁN