Menu
  1. Chính trị
  2. Văn hóa
  3. Nghệ thuật
  4. Giải trí
  5. Du lịch
  6. Thể thao
  7. Gia đình
  8. Kinh tế
  9. Ẩm thực
  10. Đời sống
  11. Nhịp sống số
  12. Pháp luật
  13. Thế giới

Văn hóa

19 Tháng Ba 2024

Đó là nơi...đông nhất thế giới

Thứ Tư 06/02/2019 | 14:30 GMT+7

VHO- Hồi ấy, với tôi, chợ Tết bến đò Châu Tử là nơi... đông nhất thế giới, nhộn nhịp nhất thế giới, vui nhất thế giới, xanh đỏ tím vàng nhất thế giới .

Cơ quan mẹ tôi là nhà máy Diêm Thanh Hóa sơ tán về làng Phú Điền, xã Châu Lộc. Làng trong núi, sơ tán phải vào núi đúng rồi. Xuôi theo đê về phía Đò Lèn là xã Châu Tử, ở đấy có một cái chợ phiên.

Chợ họp ngay ở bến đò. Thoải trên sườn đê. Một gốc gạo cô đơn lẻ loi ngay chỗ cột cái đò ngang. Dưới gốc gạo là một cái điếm canh đê. Nơi ấy hằng ngày những đoàn người đi đón củi ngồi chờ. Là dân ở mấy làng dưới, phía biển, cứ 3 giờ sáng là dậy từng đoàn qua sông như đi hội, sang phía núi bên kia lấy củi. Tầm 4 giờ chiều thì gánh về. Những người ở nhà đi đón củi, cứ đến bến đò chờ, bao giờ người nhà qua sông thì đón, đổi vai, người đi lấy củi trao gánh cho người đón, đi không về. Cô giáo tôi sau giờ dạy cũng ra bến đò đón củi ngay. Lúc này cô đã thay quần áo, không tinh ý không nhận ra cô.

Hồi ấy, với tôi, chợ Tết bến đò Châu Tử là nơi... đông nhất thế giới, nhộn nhịp nhất thế giới, vui nhất thế giới, xanh đỏ tím vàng nhất thế giới.

Bao giờ trước Tết thì lãnh đạo nhà máy (mẹ tôi là phó giám đốc) đều họp và mở lịch xem ngày chợ phiên. Ngày ấy thì nhà máy cũng mổ lợn. Năm nào mà chợ phiên rơi vào tầm từ 27 tới 29 Tết và lại đúng Chủ nhật là vui nhất. Thường thì mổ lợn, bếp cơ quan sẽ có một bữa tươi, tôi nhớ tươi tức là có những miếng thịt kho Tàu to như nắm tay trẻ con, mấy lát lòng luộc mỏng như giấy pơ luya, cái chảo nước xuýt luộc thịt thả su hào vào làm canh, còn lại mỗi nhà được chia một ít thịt lợn xâu lạt xách về.

Còn thì nhà nào cũng phải đi chợ để chuẩn bị Tết. Hầu như nhà ai cũng trông vào phiên chợ cuối năm, người để bán, người để mua. Đa phần là mang thứ này trong nhà, trong vườn đi bán, mua về thứ mình không có, chưa có.

Mẹ tôi thường đèo tôi đi phiên chợ cuối năm này. Để trông xe, xe đạp hồi ấy là một gia tài. Và quan sát chợ Tết của tôi chỉ từ cái chỗ mẹ... dựng xe.

Chợ họp tràn từ mặt đê bên này tới mặt đê bên kia. Cái hợp tác xã mua bán cũng nghìn nghịt người. Dầu và nước mắm đong bằng cái gáo làm bằng cây nứa. Muối đong bằng bò. Quần áo trẻ con may sẵn xúng xính thùng thình, đa phần áo là màu xanh sẫm hoặc trứng sáo, còn quần thì nhõn màu xanh. Đã có hướng dẫn, cỡ nào thì cắt ô bao nhiêu trong cái phiếu vải vật bất ly thân cùng với phiếu gạo, phiếu thực phẩm thời ấy. Thời ấy chọn mua quần áo trẻ con bao giờ cũng rộng hơn vài số, để có thể mặc vài năm, chứ chả như giờ chọn vừa khít mặc vài tháng chật là bỏ.

Rực rỡ nhất là hàng xén. Sau này tôi mới biết có “những cô hàng xén răng đen/ cười như mùa thu tỏa nắng”, chứ thời ấy ai bán hàng xén bị quy là... buôn gian bán lận, nên chỉ có mấy cụ lưng còng không làm hợp tác xã được nữa được phép bán trong sự... không hài lòng của chính quyền chứ các chị các cô đều phải vào hợp tác xã hết. Nhưng những gì các cụ hàng xén bày ra trong Tết thì nó rực rỡ vô cùng. Thì hàng xén mà, gương lược, cặp tóc, chun quần, cúc áo, kim chỉ, đặc biệt là chỉ màu phất phơ hết sức quyến rũ các cô thôn nữ. Các cô này thường tranh thủ mang cái gì của nhà đi bán, rồi lấy tiền ấy mua đồ cá nhân cho mình.

Đồ mang đi chợ tất nhiên toàn đồ quê, đồ trong vườn, trong ao trong nhà. Trừ các bà hàng xén mua đi bán lại, còn lại tất cả là đồ của nhà.

Và lá dong là món hầu hết nhà ai cũng phải mua, trừ những nhà gói lá chuối trong vườn hoặc lá dừa của hợp tác. Còn những nhà nền nếp, giữ thuần phong mỹ tục thì bao giờ những món bắt buộc phải mua để cho ra cái Tết là lá dong và lạt dang. Hai thứ này quyết định thần thái của bánh chưng, dù quyết định làm nên sản phẩm bánh chưng cứ phải là cái rổ thịt lợn đụng kia. Bình thường người ta có thể gói bánh chưng nhân đậu không cần thịt, nhưng bánh chưng Tết, cúng ông bà tổ tiên thì dứt khoát nhân bánh phải có thịt lợn. Và cái việc đụng lợn trở nên bắt buộc là vì thế.

Giờ thấy ít người xài món này, chứ ngày ấy, Tết là phải có con gà trống thiến. Tất nhiên có những nhà chuyên thiến gà nuôi bán Tết, nhưng cũng có nhà nuôi một hai con để Tết bán rồi mua thứ khác cho Tết như kiểu trao đổi. Trẻ con cũng nuôi. Tôi nhớ đứa con trai bác chủ nhà tôi ở nuôi hai con, tự thiến, chết một con, còn một con Tết nó bán mua được cái áo sơ mi màu xanh rộng như áo giờ người ta mặc chống nắng, nó mặc suốt. Gà trống thiến mà nuôi bán Tết bé cũng phải ba cân, to đến bốn năm cân. Năm ấy mẹ tôi mua một con, sai tôi xách ngồi sau xe đạp. Bờ đê gió, lạnh cắt ruột. Mưa phùn lăn phăn trên nền trời xám xịt. Sóng sông Mã ùn lên. Mẹ cắm đầu đạp ngược gió, trên xe treo lủng lẳng đủ thứ lá dong su hào gạo nếp, câu đối, tranh cá chép Đông Hồ... con ngồi sau loay hoay vừa ôm vừa xách chú gà trống thiến nặng lệch vai với phong pháo tép tí hin bỏ trong túi quần cứ sợ nó rơi hoặc bẹp mất, nhưng thương mẹ đạp xe nên không nói, cho đến lúc con gà... xổ ra chạy lệch phệch trên đê.

Gà trống thiến nuôi nhốt béo ú nên không chạy nhanh được. Mẹ vất xe hai mẹ con đuổi. Con gà hướng về phía bụi tre, nó mà vào đấy là xong. Đúng lúc ấy một bác nông dân vác đòn càn xuất hiện, bác lia một nhát, con gà xụm xuống. Nó bị lia gãy chân. Mẹ tôi cám ơn bác rồi nhận lại con gà. Trói chân lại cẩn thận, mẹ không giao cho tôi ôm nữa mà lại chất tiếp nó lên cái ghi đông chĩu chịt đủ thứ trên ấy rồi. Vấn đề là, nó kêu rất to, tiếng kêu đầy đau đớn. Tôi biết nó đau, rất đau. Gãy chân rồi lại bị trói rất chặt, rồi lại treo lên ghi đông xe, cái đau gấp mấy lần.

Ngồi sau xe tôi cứ thon thót thương con gà và... trách mình, sao lại để nó xổng để giờ nó chịu đau đớn. Và mẹ tôi nữa, cũng không thể khác. Cả Tết đi sắm, có con gà là oách nhất, là xôm nhất. Bao dự định Tết trông vào nó dẫu đã có thịt lợn cơ quan phân, nhưng cúng mùng Một không thể không có gà, cũng hôm ấy các chú đồng hương Huế sẽ đến, mâm cơm đầu năm cũng không thể không có gà, nó mà xổng mất thì còn nhẽ nào, nên phải giữ nó thật cẩn thận là đúng, dù nó rất đau.

Con gà thời ấy, nó không phải gà như bây giờ, nó là một phần của Tết, mất nó không sắm lại được, không còn tiền để sắm lại, món nào món nấy tính hết cả rồi, khít khìn khịt rồi, mua gì sắm gì khoản nào chi vào đâu đã được lên kế hoạch chi li cả tháng trước đấy rồi...

Tết ấy nhạt hẳn trong tôi vì tôi... thương con gà. Và tôi cũng nhạt hẳn đi vì nghĩ mình đã làm đau con gà.

Nhà văn VĂN CÔNG HÙNG

Print

Danh mục theo ngày

«Tháng Ba 2024»
T2T3T4T5T6T7CN
26
27
28
29
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
2021222324
25262728293031
1234567

© BÁO VĂN HÓA ĐIỆN TỬ
Cơ quan chủ quản: Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch
Giấy phép Báo điện tử số: 422/GP-BTTTT cấp ngày 19.8.2016
Bản quyền thuộc về Báo Văn hóa. Mọi hành động sử dụng nội dung đăng tải trên Báo điện tử Văn hóa tại địa chỉ www.baovanhoa.vn phải có sự đồng ý bằng văn bản của Báo điện tử Văn hóa.
Liên hệ quảng cáo: 024.8220036

Tổng Biên tập: NGUYỄN ANH VŨ

Phó tổng Biên tập: PHAN THANH NAM

Phó tổng Biên tập: NGUYỄN VĂN MƯỜI

Số 33 ngõ 294/2 Kim Mã, phường Kim Mã, quận Ba Đình, TP Hà Nội
Điện thoại: 024.38220036 - FAX: 024.38229302
Email: baovanhoa@fpt.vn

Close 2024 Bản quyền thuộc về Báo Văn hóa
Back To Top