Menu
  1. Chính trị
  2. Văn hóa
  3. Nghệ thuật
  4. Giải trí
  5. Du lịch
  6. Thể thao
  7. Gia đình
  8. Kinh tế
  9. Ẩm thực
  10. Đời sống
  11. Nhịp sống số
  12. Pháp luật
  13. Thế giới

Văn hóa

19 Tháng Ba 2024

Chợ đã tan nhưng nỗi nhớ không tan

Thứ Bảy 02/02/2019 | 11:42 GMT+7

VHO- Ở vùng cao, phiên chợ đông nhất, vui nhất là những phiên chợ giáp Tết. Đồng bào đi chợ rất sớm, các cô gái Hmông mặc những bộ trang phục đẹp, thậm chí còn tranh thủ vào những lùm cây, ven suối trang điểm. Phiên chợ cuối năm vừa là phiên chợ mua bán sản phẩm hàng hóa, vừa là phiên chợ thấm đậm nghĩa tình.

Mọi người đến chợ để sắm sửa những mặt hàng phục vụ cho nhu cầu ngày Tết, nhưng thanh niên đến chợ lại hẹn hò, gặp gỡ, trao đổi tình cảm. Chợ vùng cao có bản sắc văn hóa riêng và luôn rực rỡ sắc màu đa dạng...

1. Đến với vùng cao Lào Cai cũng như một số tỉnh Tây Bắc, chợ trở thành điểm du lịch hấp dẫn. Hấp dẫn bởi bản sắc văn hóa của tộc người, ngày chợ như một ngày hội của đồng bào các dân tộc trong vùng. Chỉ nhìn qua trang phục của người dân về hội thì thấy rõ vùng đó, địa phương đó có bao nhiêu dân tộc chung sống. Thậm chí nhìn vào trang phục cũng biết sự giao lưu văn hóa, kinh tế đã tạo thành mạng lưới xuyên vùng, xuyên quốc gia. Đến chợ Bắc Hà, khắp cả chợ đều rực rỡ sắc màu trang phục. Người Hmông Lềnh là cư dân đông nhất nơi đây nên cả chợ đều nổi bật trang phục của người Hmông với gam màu nóng đỏ, vàng. Các thiếu nữ Tày Bắc Hà mặc áo dài đi chợ. Các cô gái Nùng Dín đến chợ với bộ trang phục màu chàm xẫm nhưng có vẻ “bóng loáng” bởi miết sáp ong. Một số cô gái Pa Dí nổi bật trên nền chợ là chiếc khăn như mái nhà. Đấy là những thiếu nữ từ Mường Khương vượt mấy chục km đường xa về dự chợ. Bản sắc văn hóa chợ vùng cao Lào Cai còn được phản ánh đậm nét ở cấu trúc không gian chợ tạo thành các khu vực bán hàng riêng. Nhưng hấp dẫn nhất, thu hút nhiều du khách quốc tế nhất chính là khu vực bán gia súc. Nhiều chợ ở Bắc Hà, Si Ma Cai còn dành một khu đất rộng bán trâu, bò, ngựa, chó. Vào những thập kỷ 80 của thế kỷ 20 về trước, con ngựa đóng vai trò quan trọng trong đời sống kinh tế - văn hóa của người dân vùng cao. Vì vậy, khu vực bán ngựa, chợ ngựa cũng là khu vực lớn nhất của chợ. Tên huyện Si Ma Cai cũng xuất phát từ tên chợ: “Si Ma Cai - Chợ ngựa mới”. Ngày nay, xe máy đã chiếm vai trò chủ đạo trong phương tiện đi lại, con ngựa nhường chỗ cho con trâu lên ngôi hàng hóa giá trị kinh tế cao nhất chợ. Hầu hết các chợ chính ở tỉnh Lào Cai như chợ Bắc Hà, chợ Mường Khương, chợ Pha Long, chợ Si Ma Cai, chợ Cán Cấu, chợ Cốc Ly… đều có khu vực dành riêng cho “sàn giao dịch Trâu”. Người dân mua trâu nhằm tăng sức kéo cho gia đình, nhưng cũng có người mua trâu về vỗ béo để buôn trâu. Người ta chỉ nhìn con trâu gầy khoảng 15 - 18 triệu đồng nhưng về chăm sóc 4 - 5 tháng có thể bán đến 30 - 40 triệu đồng. Hầu hết các lễ hội chọi trâu từ Đồ Sơn - Hải Phòng đến Hải Lựu - Vĩnh Phúc và các lễ hội trong vùng đều lên chợ Cán Cấu, chợ Bắc Hà tìm mua trâu chọi.

Ở phiên chợ vùng cao biên giới Lào Cai, các quán ăn uống như thắng cố, phở chua, quầy xôi, quầy mèn mén… phát triển khá mạnh, có phiên như ở chợ Si Ma Cai có trên bốn chục quán ăn kiểu này. Ngay ở chợ Lùng Phìn là một chợ nhỏ cách xa bản làng nhưng trung bình một phiên cũng có từ 15 đến 20 quán ăn. Bình quân mỗi phiên chợ có từ 20% đến 30% quầy hàng ở chợ là quầy hàng ăn. Các hàng quán trên là trung tâm gặp gỡ trao đổi tình cảm họ hàng bạn bè thân hữu nhằm đáp ứng nhu cầu giao lưu tinh thần. Bởi một lẽ thông thường khi giao lưu người ta không chỉ bằng lòng với việc trao đổi tinh thần xuông mà cần có món ăn uống kèm theo cho thêm đậm đà, thân tình cởi mở. Nếu trên các ngả đường vào chợ nơi hát đối đáp là trung tâm trao đổi tình cảm của thanh niên thì những quán ăn này lại là nơi gặp mặt của những người trung niên già cả, những người đã có gia đình. Không chỉ có thế, các hàng quán đó còn là trung tâm truyền tin tức, tình hình xã hội từ những sự kiện xảy ra hằng ngày của anh em bạn bè đến sự kiện biến đổi của một bản, một huyện và cả nước. Và nó còn là nơi trao đổi kinh nghiệm sản xuất. Bất cứ ai, dẫu đi chợ để mua bán hay để gặp gỡ bạn bè, cứ đến tầm trưa cũng phải ghé vào hàng thắng cố, quán phở chua...

2. Ở Bắc Hà, Mường Khương, trời mới tang tảng sáng, các chủ quán chợ đã thức dậy giết dê, mổ ngựa nấu “thắng cố”. Mặt trời chưa kịp nhô ra khỏi ngọn núi, từng tốp nam nữ thanh niên ở các bản gần nườm nượp kéo về chợ. Các cô gái Hmông vai đeo “lù cở” nặng trĩu hàng hóa, tay thoăn thoắt tước lanh, tưởng như họ đang chăm chú làm việc, nhưng thật ra đôi lúc vẫn ngước nhìn các chàng trai phía trước, đôi tai vẫn lắng nghe tiếng hát của các chàng trai phía sau. Mọi người về chợ, ai cũng mang theo hàng nhưng các chàng trai đi chợ chỉ mang theo cây sáo, đàn môi hoặc cùng lắm là xách theo con gà, chai mật ong bán lấy tiền mời bạn vào hàng “thắng cố”. Ai cũng nghĩ đến buổi gặp mặt, tìm được người bạn đời tương lai:

Mình không có vợ, mình lên đường đi tìm

Mình không có vợ, mình cất bước đi kiếm

Bố mẹ mình làm bữa cơm sớm thật sớm

Ăn xong mẹ mình còn gói cho mình một gói

Thế là mình đi chơi chợ

Mình len ngay vào giữa đám đông

Tìm xem cô nào chưa chồng

(Dân ca Hmông)

Như vậy, con trai Hmông đi chợ để “chơi chợ”, tìm bạn tình chứ không bận tâm tính toán bán hàng, mua hàng. Ngày chợ với thanh niên đó là ngày hội. Mọi lo toan bận rộn của đời thường, nỗi vất vả làm nương rẫy đều tạm quên đi, chỉ còn niềm vui được gặp bạn, nỗi nhớ mong hò hẹn người yêu. Gọi là đi chợ nhưng mua bán với họ chỉ là phụ, mà sự giao lưu tình cảm, gặp gỡ chuyện trò, đua tài khoe khéo là chính. Những nơi bán khèn, kèn, sáo là nơi các chàng khoe sự khéo léo tài thổi sáo, nhảy khèn của mình. Những nơi bán thổ cẩm, đồ thêu là nơi các cô gái khoe tài nhuộm vải, thêu dệt hoa văn với người xuống chợ.

Với số tiền có được trong ngày chợ, thanh niên Hmông, Dao, Tày, Phù Lá… phục vụ ngay cho những buổi làm quen. Những bát “thắng cố”, một món hầm cả lòng, cả gan, thịt nghi ngút khói được bày ra, những bát rượu ngô trong veo tràn đầy được bày sang trọng. Nào mời bạn, mời em hãy nâng bát rượu rạo rực khóe mắt, ấm áp lòng người. Rượu tiếp rượu, lời tiếp lời. Chỉ đến khi mặt trời ngả về hướng Tây, chàng trai chếnh choáng nâng bát rượu run run, má cô gái ửng hồng, lúc đó bữa tiệc mới tạm dừng. Nhìn những người vợ nhẫn nại giương ô che cho chồng ngủ ngay dưới gốc cây ven đường, hoặc vợ dắt ngựa, chồng gật gù trên mình ngựa, chàng trai bất giác lấy đàn môi ra gẩy:

Ước gì đôi ta duyên nối

Ta làm nhà ngói cao vúi đỉnh núi

Ta làm nhà ván cao ngàn đỉnh đồi

Đầu gian ta phết giấy vàng

Đấy là nơi bạn bè bên chàng múa khèn, thổi sáo

Cuối gian ta treo giấy đỏ

Đấy là chỗ bạn bè bên em dệt vải, thêu hoa

3. Đến giờ chia tay biết bao lưu luyến, có chàng trai đưa bạn gái vượt qua một cánh rừng, lội qua hai con suối cũng chưa muốn quay về. Người đi đến núi xa, quay lại vẫn thấy người trông theo. Tiếng sáo của chàng trai Hmông theo làn gió cứ vấn vương, bay theo, bay theo các cô gái hẹn hò gặp lại phiên chợ sau.

Chợ vùng cao rực rỡ sắc màu, đa dạng văn hóa. Chợ vùng cao không chỉ là nơi mua bán mà còn là một điểm du lịch hấp dẫn, ai đến thăm chợ một lần cũng thấm đậm câu dân ca:

Chợ đã tan nhưng nỗi nhớ không tan

Anh vẫn đợi và em vẫn đợi

Ta đếm ngày mong phiên chợ tới

Ta đếm đêm mong ở bên nhau”.

TS. TRẦN HỮU SƠN

Print

Danh mục theo ngày

«Tháng Ba 2024»
T2T3T4T5T6T7CN
26
27
28
29
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
2021222324
25262728293031
1234567

© BÁO VĂN HÓA ĐIỆN TỬ
Cơ quan chủ quản: Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch
Giấy phép Báo điện tử số: 422/GP-BTTTT cấp ngày 19.8.2016
Bản quyền thuộc về Báo Văn hóa. Mọi hành động sử dụng nội dung đăng tải trên Báo điện tử Văn hóa tại địa chỉ www.baovanhoa.vn phải có sự đồng ý bằng văn bản của Báo điện tử Văn hóa.
Liên hệ quảng cáo: 024.8220036

Tổng Biên tập: NGUYỄN ANH VŨ

Phó tổng Biên tập: PHAN THANH NAM

Phó tổng Biên tập: NGUYỄN VĂN MƯỜI

Số 33 ngõ 294/2 Kim Mã, phường Kim Mã, quận Ba Đình, TP Hà Nội
Điện thoại: 024.38220036 - FAX: 024.38229302
Email: baovanhoa@fpt.vn

Close 2024 Bản quyền thuộc về Báo Văn hóa
Back To Top